سود پرک

خواص فیزیکی و شیمیایی سدیم هیدروکسید

سود پرک با فرمول مولکولی NaOH و وزن مولکولی 39.997 g/mol، به صورت دانه هایی سفید رنگ و کوچک مورد استفاده قرار می گیرد. قابلیت حل شوندگی سود سوزآور در آب 109 گرم در هر 100 میلی لیتر آب در دمای 20°C می باشد. این ماده در درون آب به یون های تشکیل دهنده ی خود یعنی ^–OH و ⁺Na تفکیک شده و محلولی با خاصیت بازی (قلیایی) فوق العاده قدرتمند را تشکیل می دهد. چگالی سدیم هیدروکسید 2.1 g/cm³  بوده و دمای ذوب و جوش آن به ترتیب 318 و 1390 درجه سانتیگراد می باشند.

امروزه از سه فرایند الکترولیتی برای تولید این ماده استفاده می شود که غلظت سود سوزآور به دست آمده از هر فرایند با دیگری متفاوت است:
1- سلول های غشایی: غلظت سود سوزآور تولید شده با این روش در حدود 30 درصد وزنی بوده که معمولا با تبخیر به محلول 50 درصد وزنی تلغیظ می شود.
2- سلول های جیوه: غلظت سود سوزآور تولید شده با این روش در حدود 50 درصد وزنی بوده که این غلظت معمولا در بازارهای سرتاسر دنیا فروخته می شود. می توان غلظت این محلول را به وسیله ی تبخیر تا 75 درصد بالا برد و سپس با گرما دادن تا دمای 750 الی850 درجه ی کلوین، از آن سود پرک جامد به دست آورد.
3- سلولهای دیافراگم: سود سوزآور ناخالص تولید شده با این روش که DCL نامیده می شود، دارای 10 تا 12 درصد سدیم هیدروکسید و 15 درصد سدیم کلراید می باشد. برای رسیدن به محلول50 درصد سدیم هیدروکسید که معمولا مورد نیاز است، DCL باید به وسیله ی واحدهای تبخیری که بسیار بزرگتر و پیچیده تر از موردهای مشابه در روش سلولهای غشایی هستند تلغیظ شود. جنبه دیگری از سود سوزآور تولید شده در سلول دیافراگم این است که این محصول مقدار کمی (فقط یک درصد) نمک مزاحم که برای برخی از اهداف نامناسب می باشد را دارد.
نمک (سدیم کلراید) قبل از تبدیل به سدیم هیدروکسید و کلرین، به یک سیلوی بزرگ برای نگهداری منتقل می شود.

کاربردهای سود پرک

سود پرک در تولید بسیاری از محصولات روزمره، مثل کاغذ، آلومینیوم، تمیز کننده ی اجاق و صابون و مواد پاک کننده استفاده می شود. در تصویر زیر، تنوع مصرفی سدیم هیدروکسید در صنایع مختلف را مشاهده می کنید.

کاربردهای سدیم هیدروکسید: 36 درصد در صنایع شیمیایی ارگانیک، 28 درصد در صنایع شیمیایی غیر ارگانیک، 22 درصد در صنایع کاغذسازی، 10 درصد در سورفکتانت ها، 3 درصد در صنایع آلومینیوم و 1 درصد در نساجی
 

سود پرک در محصولات ضد عفونی کننده و پاک کننده

سدیم هیدروکسید به طور وسیع در ساخت صابون و انواع پاک کننده های خانگی و تجاری مورد استفاده قرار می گیرد. سفید کننده ی کلرین هم از ترکیب کلرین و سدیم هیدروکسید ساخته می شود. پاک کننده های مجاری آب که شامل سدیم هیدروکسید می باشند، میتوانند روغن و چربی را از درون لوله ها بزدایند. مزایای سدیم هیدروک سید به عنوان یک تمیزکننده و عامل بهداشتی، کارایی، قیمت پایین، سهولت تشخیص، قدرت پاک کنندگی بالا و در دسترس بودن این ماده می باشد.

داروسازی و پزشکی

سود پرک در ساخت طیف وسیعی از داروها و محصولات پزشکی، مانند آسپرین و داروهای ضد انعقاد خون و کاهش کلسترول استفاده می شود.

انرژی

در بخش انرژی، سود پرک در تولیدات سلول سوختی استفاده می شود. سلولهای سوختی همانند باتری ها کار می کنند تا به طور مرتب و کارآمد برق را برای طیف وسیعی از کاربردها از جمله حمل و نقل تامین کنند. رزین های اپوکسی ساخته شده با سدیم هیدروکسید هم در توربین های بادی مورد استفاده قرار می گیرند.

سود سوزآور در تصفیه ی آب

امکانات آبرسانی شهری از سود سوزآور برای کنترل اسیدیته آب و حذف فلزات سنگین از آب استفاده می کنند. از سدیم هیدروکسید همچنین در ساخت سدیم هیپوکلریت که یک گندزدای آبی است استفاده می شود.

محصولات غذایی

از سود سوزآور در چندین پروسه ی غذایی مثل به عمل آوردن زیتون پرورده استفاده می شود. همچنین، از سود سوزآور برای کندن پوست سیب زمینی، گوجه فرنگی و دیگر میوه ها و سبزیجات در هنگام کنسرو کردن استفاده می شود. این ماده همچنین می تواند به عنوان نگهدارنده ی غذایی، از فساد مواد غذایی کنسرو شده جلوگیری کند.

تولیدات کاغذ و چوب

در بسیاری از پروسه های تولید کاغذ از سدیم هیدروکسید و سدیم سولفید استفاده می شود. این مواد باعث زدوده شدن بسیاری از مواد نامطلوب در چوب برای تولید کاغذ می شوند، در نتیجه سلولز تقریبا خالص که اساس کاغذ را تشکیل می دهد باقی می ماند. در بازیافت کاغذ هم از سود پرک برای جداسازی جوهر از فیبرهای کاغذی استفاده می شود.
از سود سوزآوردر پالایش مواد خام برای محصولات چوبی مانند کابینت و مبلمان، و همچنین در سفید کردن و تمیز کردن چوب استفاده می شود.

فرایند تولید آلومینیوم

از سود پرک در استخراج آلومینا از مواد معدنی طبیعی استفاده می شود. از آلومینا در ساخت آلومینیوم و محصولات دیگری نظیر فویل، قوطی های کنسرو، ظروف آشپزخانه و فریم های در و پنجره استفاده می شود.
​​​​​​​

سدیم هیدروکسید در سایر صنایع

از سود پرک در بسیاری از صنایع و فرایندهای تولیدی استفاده می شود. سدیم هیدروکسید در تولید ابریشم مصنوعی، اسپندکس، مواد منفجره، انواع رزین و رنگ ها، شیشه و سرامیک کاربرد دارد. همچنین از این ماده در صنایع نساجی برای تولید رنگ، تهیه ی پارچه های کتانو در شستشو و سفید کردن، و همچنین در تمیز کردن و پردازش فلز، پوشش اکسید، آبکاری و استخراج الکترولیتی استفاده می شود.

نکات ایمنی

با توجه به ویژگی های شدید خورندگی این ماده، قرار گرفتن در معرض سدیم هیدروکسید در فرم جامد یا محلول آن می تواند موجب سوزش پوست و چشم شود. تمامی افرادی که با سود سوزآور به نوعی سر و کار دارند باید از دستورالعمل های ایمنی خاصی پیروی کنند، زیرا تماس مکرر این ماده با پوست می تواند باعث ایجاد آماس پوستی در اشخاص شود.
:در جدول زیر می توانید انواع آسیب ها، خطرات، نحوه جلوگیری و کمکهای اولیه در مواجهه با سود پرک را مشاهده فرمایید.

دفع کردن

برای پاک کردن یک محیط از سود پرک، باید تکه های باقی مانده ی آن را در ظرفی مناسب جمع کرد و محیط را با مقدار زیادی آب شست. علاوه بر رعایت نکات ایمنی، باید دقت شود که سود سوزآور باعث افزایش PH آب می شود، پس رها کردن آن در طبیعت می تواند باعث بروز مشکلاتی جدی شود.
​​​​​​​

نگهداری

سود پرک را باید از انواع اسیدها، فلزات، غذاها و خوراک حیوانات کاملا دور نگه داشت. این ماده را باید در محیطی کاملا خشک و ایزوله و در یک منطقه با کف بتنی مقاوم در برابر خوردگی ذخیره کنید.
​​​​​​​

بسته بندی

سود پرک را باید در مخزنی غیر قابل نفوذ نگه داشت. برای این کار، ابتدا باید سود پرک را در یک بسته بندی انعطاف پذیر قرار داد و سپس کل مجموعه را در ظرفی غیر قابل نفوذ نگهداری کرد. هیچ نوع ماده ی غذایی نباید در اطراف بسته بندی های سود پرک نگهداری شود.